Türkiye'de de yayımlanan uluslararası saygın düşünce dergisi NPQ'nun yayın yönetmeni ve Los Angeles Times gazetesinin yazarı Nathan Gardels, Türkiye ve İran'da son dönemlerde yaşanan gelişmeleri değerlendirerek, “Günün sonunda Türkiye mi İran'a, yoksa İran mı Türkiye'ye benzeyecek?" diye sordu.
Nathan Gardels, ABD'nin en popüler haber sitelerinden Huffington Post'ta yayınlanan yazıda, benzer bir tarihsel geçmişi paylaşan Türkiye ile İran'ın, bugünlerde birbirlerinin yerlerini alma eğilimi gösterdiklerini öne sürdü.
Gardels, “Müslüman dünyada Batı tarzı dışında yeni formlar dayatma çabaları İran'ı kanlı bir iş çatışmaya sürüklerken, Türkiye de İslami kökenli bir partiye karşı askeri darbe söylentileriyle çalkalanıyor. Büyük soru ise şu: Günün sonunda Türkiye mi İran'a daha çok benzeyecek, yoksa İran mı Türkiye'ye?" diye sordu.
Nathan Gardels'a göre, ünlü eski MI6 ajanı Alastair Crooke, yeni yayımlanan “Direniş: İslam Devrimi'nin Özüö adlı kitabında, İran Devrimi'nin, Mustafa Kemal Atatürk'ün Osmanlı'da halifeliği kaldırıp laikliği zorla benimsetmesinin 50 yıl sonra patlak veren bir sonucu olduğunu öne sürdü. Buna göre, Müslüman ümmetin Osmanlı'daki üst yapısının dağılıp Türkiye'nin laik bir ulusal devlet haline gelmesinden sonra doğan boşluğu, Mısır'daki sünni Müslüman Kardeşler ile Kum ve Necef gibi kentlerdeki Şii imamlar doldurmaya çalıştı.
Gardels, bugün çelişkili bir şekilde, Atatürk'ün modernizasyon projesinin AKP tarafından yeniden yorumlanmaya çalışılırken, Türkiye gibi bir bölgesel güç olan İran'ın ise tam tersine bir doğrultuda zorlandığını savundu.
Gardels'a göre, İslami kökenli AKP Türkiye'ye “dindarlık" kavramını yeniden getirmeye çalışırken, İran ise tam tersine bir doğrultuda ilerleyerek, halk egemenliğinden yana olanlarla İslam Cumhuriyeti'nin teokratik muhafızlarının çatışmasına sahne oluyor.
Bu gelişmeler ışığında Türkiye'nin İran'a benzeme olasılığına daha fazla şans tanıyan Nathan Gardels, “Türkiye'de laikliğin arkasında duran ordu, bütün aşırılıklarına rağmen, dini hareketin demokratik özlemlerini ezmeye kalkışmadı. İran'da ise, teokrasinin arkasında duran Devrim Muhafızları, halk egemenliğini savunanları ezmek için her şeyi yapıyor. Şimdilik de olsa, Türkiye'de batılı olmayan, laiklik dışı bir düzen yaratma deneyimi daha uzun ömürlü olabilir gibi görünüyor, çünkü halk egemenliğine önem veriyor. İran'da ise bu yok" dedi.(dha)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder